Nieuws

Kan een minderjarige onderworpen worden aan een ‘leugendetectortest’?

Bij de Wet van 4 februari 2020 werd de polygraaftest, ook wel de ‘leugendetectortest’ genoemd, ingeschreven onder artikel 112duodecies van het Wetboek van Strafvordering.

In het wetsartikel werden een aantal basisprincipes vastgelegd omtrent het gebruik van een polygraaftest als bewijsmiddel in strafzaken, zodat er sindsdien toch minstens enig wettelijk kader bestaat.

Wat  is een polygraaftest (=leugendetectortest)?

Een polygraaftest is een bijzondere techniek van politionele ondervraging die audiovisueel wordt opgenomen. Middels een psychisch-fysiologische procedure gaat men de waarachtigheid van verklaringen na door registratie van fysiologische parameters aan de hand van grafieken[1]. De polygraaf registreert de activiteiten van het autonome zenuwstelsel, zoals de hartslag (hoeveel bloed het hart uitpompt), het bloedvolume (plethysmograaf), de galvanische weerstand van de huid en de snelheid of het volume van de ademhaling[2].

De test is samengesteld uit een aantal afzonderlijke elektronische eenheden, ook wel kanalen, versterkers of transducers genoemd. Deze eenheden zijn verbonden met de specifieke elektroden of meeteenheden die bevestigd worden op het lichaam. De registratie gebeurt met inktschrijvers op een papierstrook, of via een computer.[3]

Ondanks de naam die voor het toestel gebruikt wordt, gaat het eigenlijk niet om een ‘leugendetector’: het toestel meet enkel bepaalde fysiologische reacties, het is niet effectief in staat om leugen en waarheid uit elkaar te houden[4].

Van wie, wanneer en hoe kan een leugendetectortest afgenomen worden?

Van wie? De verdachte, de getuige of het slachtoffer

Door wie? De procureur des Konings of de onderzoeksrechter
Wanneer? Van zodra er ernstige aanwijzingen zijn dat strafbare feiten een misdaad of een wanbedrijf uitmaken

Het afleggen van de leugendetectortest gebeurt op vrijwillige basis. Men verbindt geen enkel rechtsgevolg aan de weigering om deel te nemen. Daarnaast kan de test te allen tijde onderbroken worden. Ook hieraan is geen rechtsgevolg verbonden.[5]

De persoon die deelneemt aan de test moet daarvoor toestemming geven met kennis van zaken. Hij/zij dient hiervoor een proces-verbaal van toestemming te ondertekenen.[6]

Bijstand door een advocaat tijdens de test

De betrokkene kan zich laten bijstaan door een advocaat. De advocaat kan aanwezig zijn bij het voorlezen en ondertekenen van het proces-verbaal van toestemming. Daarnaast volgt hij zowel de voorbereiding als het feitelijke verloop van de polygraaftest in de volgkamer. Bij enige andere tussenkomst van de advocaat beëindigt men de polygraaftest onmiddellijk. Diezelfde dag kan men dan geen andere test meer uitvoeren.[7]

Voorafgaand de test kan ook een alcohol-, drugs-of geneesmiddelentest en psychologisch of psychiatrisch onderzoek afgenomen worden. De resultaten van deze testen kan men mee in rekening nemen. Op basis van deze resultaten beoordeelt de polygrafist of het haalbaar is om de test af te nemen zonder dat de validiteit en de betrouwbaarheid ervan ter discussie worden gesteld.[8]

Wanneer er twijfel is over de psychische of fysische gezondheid van de betrokkenen, mag men de polygraaftest stoppen.[9]
Van zodra de test beëindigd is, overloopt men de resultaten.[10]

Neemt men een verhoor af naar aanleiding van de test? Dan zijn alle rechten inzake toegang tot een advocaat bij het verhoor gewaarborgd.[11]

In voorkomend geval kan de advocaat ook na beëindiging van de polygraaftest melding laten maken in het proces-verbaal van de schendingen van rechten die hij heeft vastgesteld.[12]

Van de polygraaftest wordt een proces-verbaal opgemaakt met daarin de letterlijke weergave van alle gestelde vragen en antwoorden. Daarnaast vind je er ook een samenvatting van de nabespreking na het afleggen van de polygraaftest in terug. De audiovisuele opnames van de test worden als originelen beschouwd.[13]

Wanneer men tijdens of naar aanleiding van de polygraaftest spontaan overgaat tot een bekentenis, moet men de polygraaftest onmiddellijk stopzetten en overgaan tot een verhoor.[14]

Wat is de bewijswaarde van een polygraaftest?

Men mag de resultaten van de polygraaftest alleen in aanmerking nemen als ondersteunend bewijs van andere bewijsmiddelen.[15]

Van wie kan géén polygraaftest afgenomen worden?

Van de volgende personen mag men volgens de Wet géén polygraaftest afnemen[16]:

• zwangere vrouwen;
• minderjarigen onder de 16 jaar;
• personen binnen 48 uur te rekenen vanaf hun effectieve vrijheidsbeneming.

De mogelijkheid om minderjarigen aan een polygraaftest te onderwerpen is dus beperkt.

Ingeval men een minderjarige aan een polygraaftest onderwerpt, dienen zowel de minderjarige als zijn advocaat het proces-verbaal van toestemming te ondertekenen.[17]

Een polygraaftest: ja of nee?

Wij raden ten stelligste aan om een advocaat te raadplegen voor u beslist om al dan niet mee te werken aan een leugendetectortest, dan wel om te verzoeken om zulk een test te laten uitvoeren.

De Orde van Vlaamse Balies is namelijk sterk gekant tegen het gebruik van de polygraaf. Resultaten van een leugendetector zijn immers niet betrouwbaar. Dat blijkt uit wetenschappelijk onderzoek. ^[18]

Heeft u nog vragen over dit onderwerp?

Voor verdere vragen kunt u terecht bij de teams Strafrecht en Jeugdrecht van ons kantoor.

Contacteer ons

 

Bronvermelding

[1] Artikel 112duodecies § 1 Sv.

[2] Wetsvoorstel d.d. 11.10.2019, Doc 55 0577/001

[3] Wetsvoorstel d.d. 11.10.2019, Doc 55 0577/001

[4] Zie ook: Wetsvoorstel d.d. 11.10.2019, Doc 55 0577/001

[5] Artikel 112duodecies § 4 Sv.

[6] Artikel 112duodecies § 4 Sv.

[7] Artikel 112duodecies § 6 Sv.

[8] Artikel 112duodecies § 5 Sv.

[9] Artikel 112duodecies § 5 Sv.

[10] Artikel 112duodecies § 6 Sv.

[11] Artikel 112duodecies § 6 Sv.

[12] Artikel 112duodecies § 6 Sv.

[13] Artikel 112duodecies § 8 Sv.

[14] Artikel 112duodecies § 9 Sv.

[15] Artikel 112duodecies § 10 Sv.

[16] Artikel 112duodecies § 3 Sv.

[17] Artikel 112duodecies § 4 Sv.

[18] Advocaat.be – Nieuws – persberichten ovb